Sondaj Nedir

Sondaj belirli sebep ve prensipler doğrultusunda kayaları parçalamak ya da delikler açmak için yapılan işlemlere verilen addır. Sondajın istenilen noktada ve verimli yapılabilmesi için fiziki şartların sağlanması gerekmektedir. Sondanın başlayabilmesi için sondaj lokasyonuna ulaşmak ve gerekli ekipman ve araçları nakletmekle gerçekleşir. Sondaja başlamak için şu öncelikler yerine getirilmelidir.

1) Yol yapımı

2) Nakliyat

3) Platform yapımı

4) Su temini

5) Sonda araç ve ekipmanlarının montesi

Sondaj malzemeleri nakledilirken oldukça hassas ve dikkatli olunmalıdır, çünkü nakliyat iş kazaları meydana gelme olasılığı yüksek bir çalışma dönemidir. Nakliyatın kolay olmasını sağlamak için nakliye yolu yapımını, sondaj yapılan yere en az eğimli ve kısa olacak şekilde planlamak gerekmektedir. Sondaj çalışmaları sırasında su hattı döşenirken, hattın dik olması ve eğim kaygısına kapılmadan en kısa güzergâh seçilmelidir. Beş ayrı sondaj çeşidi vardır bunlar sırasıyla şu şekilde sıralanmaktadır.

1) Su Sondajları

2) Petrol Sondajları

3) Enerji Sondajları

4) Maden Sondajları

5) Temel Sondajları

Sondaj, sondaj için özel imal edilen sondaj ekipmanları ve özel donanımlar ile gerçekleştirilir, sondaj uzman personel tarafından yapılır bu işi sondör adı verilen sondaj ustaları yapmaktadır.

Su Sondajları

2 şekilde yapılabilir çamurlu ve havalı sondaj. Hangi sonda çeşidinin uygulanması gerektiği sondaj yapılacak zemine bağlı olarak değişiklik gösterir, Sonda yapılacak yerin kayalık veya yumuşak olduğunun önceden belirlenmesi için etüt yapılması ve ona göre sondaj yapılması gerekir. Sondaj öncesi yapılan zemin etütleri, yer tabakanın durumunu belirleyerek suyun yaklaşık kaç metrelerden çıkabileceğini öngörmek adına yapılır ve ayrı ücretlendirilir. Yeraltı suyu bakımından en verimli olan bölgenin tespiti ve delinmesi ile başlayan su sondajı ile verimli sonuç alınabilmesi için jeofizik, jeolojik, elektromanyetik etüt türlerinden hangisi bölgenin şartlarına uygulanabileceğinin tespit edilmesi ve yaptırılması gerekir. Ancak bazı bölgelerde emsal ölçütler kıstas alınarak hiçbir etüte gerek duyulmadan sondaj yapılabilmektedir. Su sondajı işinin ehli uzman personel ve modern ekipmanlar kullanılarak yapıldığında olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Petrol Sondajı

Doğalgaz arama teknikleri ile benzerlik gösterir, petrol araması yapılacak sahada yapılan etütle sondajın yapılacağı alanın belirlenmesi ile başlayan, petrol sondajı daha sonra yeraltı bilgilerinin elde edildiği sismik çalışmalar ile devam edilir. Detaylı olarak elde edilen bilgiler sonucunda sismik haritalar oluşturulur. Sondanın yapılacağı kuyu programının belirlemesinden sonra ise sondaj yapılacak nokta belirlenir. Sondaj noktasının belirlenmesinden sonra kurulan sondaj kulesi için, beton lokasyon hazırlanarak kule montajı yapılır ve sondaj aşaması başlar. Sondaj aşamasının başlaması ile birlikte sondaj yapılan yerin verimliliği hesaplanarak kuyunun geleceği hesaplanır ve verimli olması durumunda üretim süreci başlar, günlük verim ve pompa çeşidi belirlenerek üretim sürecine geçilir ve üretim yapılmaya başlanır. Çok ciddi güvenlik önlemleri alınarak yapılması gereken petrol sondajı son derece teknolojik destek ve modern sondaj donanımları gerektirir. Tüm dünyanın olduğu gibi ülkemiz için de çok önemli olan enerji kaynaklarının tespit edilerek ülke yararına kullanılması için sondaj süreçleri ile ilgili uluslararası çalışma ve tekniklerin yakından takip edilmesi, uygulanması büyük önem arz etmektedir.